وزارت ارتباطات به دنبال ساماندهی بازار خدمات

به گزارش تبیان به نقل از روزنامه‌ی ایران، «قانون بقای کلاهبردار و قاچاقچی از بین نمی‌روند بلکه از شکلی به شکل دیگر تغییر ابزار می‌دهند. یک روز پیامک کلاهبرداری، این روزها Missed Call و انتظار تماس و شارژ مشترک تلفن همراه» این متن بخشی از توئیت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است که چندی پیش در توئیتر خود منتشر و خبر از کلاهبرداری‌های جدید بواسطه ایجاد Missed Call از شماره‌های بین‌الملل و انتظار تماس از سوی کاربران داد. این اولین باری نیست که محمدجواد آذری جهرمی به‌صورت شفاف و صریح از کلاهبرداری بواسطه سرویس‌های مختلف ارتباطی خبر می‌دهد. در دو ماه گذشته هم او در مجموعه توئیتی از کلاهبرداری چند میلیونی از طریق خدمات ارزش افزوده نیز خبر داد. توئیت‌های آذری جهرمی و اظهارات وی در این زمینه در چند برنامه تلویزیونی برای اولین بار وجود کلاهبرداری خدمات ارزش افزوده را وارد کارزار جدیدی کرده آنهم در شرایطی که تا پیش از این کمتر مدیر دولتی حاضر به زدن مهر تأیید کلاهبرداری از کاربران بواسطه خدمات ارزش افزوده می‌شد. از سوی دیگر این‌گونه شفاف سازی‌ها نیز باعث شد نبود قانون مشخص و ساماندهی استاندارد در بازار ارائه خدمات ارزش افزوده بیشتر از گذشته مورد توجه قرار بگیرد.

این ارزش افزوده‌های مزاحم

به‌عنوان یکی از کاربران میلیونی تلفن همراه حتماً هر کدام از ما بارها تجربه دریافت پیامک‌هایی را داشته‌ایم که یا از ما خواسته‌اند در قرعه‌کشی خاصی شرکت کنیم یا با ارسال یک کد به شماره خاص خدمات مشخصی را دریافت کنیم. گاهی هم بدون اینکه بدانیم عضو سرویس‌ها و خدماتی شده‌ایم که در نهایت باعث شده هزینه‌های هنگفتی روی قبض تلفن ما ثبت شود. خدمات ارزش افزوده موبایل یا VAS (Value-added service) خدماتی است که در کنار سرویس‌های تماس صوتی، پیامک، اینترنت و... بواسطه اپراتور ارتباطی شامل اپراتورهای تلفن همراه، شرکت‌های اینترنتی، فروشگاه‌های اپلیکیشن در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. اما در ایران آن‌طور که گزارش‌های مختلف از جمله گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد عمده خدمات ارزش افزوده که از طریق اپراتورهای تلفن همراه ارائه می‌شود بیشترین شکایت‌های ثبت شده از سوی کاربران را به خود اختصاص داده است.

یک جست‌و‌جوی ساده در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند شما را به حجم بالایی از انتقاد کاربران نسبت به ارائه خدمات ارزش افزوده از طریق اپراتورها برساند. اکثر کاربران ایرانی با توجه به تجربه‌های ناخوشایندشان از دریافت خدمات ارزش افزوده این خدمات را نوعی کلاهبرداری از سوی ارائه‌دهندگان این خدمات می‌دانند.

گزارش مرکز‌های تحقیقاتی و پژوهشی هم نشان می‌دهد که ارائه خدمات ارزش افزوده در کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو است که این مشکلات در نهایت باعث وارد شدن ضررهای مادی به کاربران می‌شود. برای نمونه مرکز پژوهش‌های مجلس تیرماه سال‌جاری با بررسی سیاست‌ها و مقررات خدمات ارزش افزوده پیامکی موبایل درکشور از وجود مقررات متعارض در این بخش گزارش داد و تأکید کرد که برخی از این خدمات‌دهندگان سعی در فریب و اغوای مشترکان دارند. براساس این گزارش برخی کاربران در ساعات نامتعارف و بدون ارسال درخواست به عضویت خدمات ارزش افزوده درمی‌آیند.

همچنین بررسی‌ها در این زمینه حاکی از آن است که برای برخی کاربران خدمات ارزش افزوده ابتدا بدون درخواست فعال شده و سپس به شیوه‌های غیرشفاف تمدید شده است. در کنار این گزارش‌ها نیز وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از وجود باندهای بزرگ کلاهبرداری در عرصه ارائه خدمات ارزش افزوده خبر داد. براساس اظهارات محمد جواد آذری جهرمی برخی شرکت‌های ارزش افزوده در ۵ ماه اخیر حدود ۲۲ میلیارد تومان از مردم کلاهبرداری کرده‌اند. همچنین او در همین زمینه نیز اعلام کرد که مجموع مبالغ کشف شده کلاهبرداری در یک پرونده نیز در حدود ۳۵ میلیارد تومان بوده است. هرچند این مبالغ کلاهبرداری براساس ادعای وزیر ارتباطات و همچنین اطلاع‌رسانی کاربران در شبکه‌های اجتماعی به آنها برگردانده شده اما سؤال اصلی این است که این کلاهبرداری چگونه و از چه طریق انجام شده است؟

مدیرکل خدمات ارزش افزوده اپراتور اول، در زمان اعلام این کلاهبرداری‌ها از سمت وزیر ارتباطات در گفت‌و‌گو با رسانه‌های مختلف اعلام کرده بود که بروز یک اختلال در پلتفرم سرویس VAS این اپراتور عامل کلاهبرداری ۳۵ میلیارد تومانی از کاربران همراه اول بوده است. ابوذر مهرمنش با اعلام اینکه تمام مبالغ کسر شده به حساب کاربران بازگشته است تأکید کرده بود که اپراتورهای تلفن همراه یک واسطه برای ارائه خدمات ارزش افزوده هستند و نحوه کار با شرکت‌های VAS نیز یا قرارداد مستقیم است یا از طریق تجمیع‌کننده‌های این اپراتور با آنها بسته می‌شود. مهرمنش با اعلام اینکه بعد از اتفاقات اخیر نحوه نظارت بر ارائه دهندگان خدمات ارزش افزوده با جدیت بیشتری نسبت به گذشته پیگیری می‌شود گفته است بزودی و با راه‌اندازی مکانیزم نظارتی جدید نظارت مجزایی برای میزان کاربری سرویس‌هایمان در نظر خواهیم گرفت.

در همین زمینه باقر صمدی مدیرکل بازاریابی اپراتور دوم نیز در نشست خبری اخیر خود در حاشیه نوزدهمین نمایشگاه تلکام اعلام کرد که قرارداد‌های این اپراتور به شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ارزش افزوده آنقدر سفت و سخت است که شرایطی برای ایجاد کلاهبرداری از سمت این شرکت‌ها به وجود نمی‌آید. به گفته او میزان تخلفات صورت گرفته خدمات ارزش افزوده در این اپراتور به ۴۰ مورد هم نمی‌رسد که رقم آنها نیز بسیار کم بوده و به کاربران بازگردانده شده است. صمدی در این نشست خبری اعلام می‌کند که مشکلات قانونی و پیچیدگی‌ها در این زمینه شرایط را برای کلاهبرداری از سوی برخی ارائه‌کنندگان خدمات ارزش افزوده به وجود می‌آورد اما در این زمینه همیشه این اپراتورها هستند که به‌عنوان مقصر اصلی شناخته می‌شوند و این درحالی است که اپراتورها تنها یک واسطه در این بازار هستند که سهم سودشان هم بسیار کم است.

ضرورت اصلاح قانون

خبرها و بررسی‌های مختلف نشان می‌دهد که پیچیدگی‌های قانونگذاری در این زمینه شرایط را برای ایجاد تخلف از سمت شرکت‌های خدمات ارزش افزوده بیشتر باز می‌کند. براساس گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نیز مقررات متعدد و گاهی متعارض در حوزه خدمات ارزش افزوده پیامکی وجود دارد که این مشکل بعضاً با تقسیم کار نامناسب وظایف بین دستگاه‌های اجرایی دوچندان می‌شود؛ در نتیجه اغوا، تبلیغات کاذب و سوءاستفاده از مشترکان به‌صورت علنی و فراگیر در جریان است.

در حوزه مقررات‌گذاری خدمات ارزش افزوده نهادهای مختلفی از شورای عالی فضای مجازی گرفته تا وزارت ارشاد و وزارت ارتباطات درگیر هستند.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌عنوان بازوی نظارتی و قانونگذاری وزارت ارتباطات تاکنون و برای ساماندهی به این حوزه مقررات و سامانه‌های نظارت مختلفی از جمله سامانه ۱۹۵ و استفاده از کد دستوری «ستاره ۸۰۰ مربع» را راه‌اندازی و در اختیار کاربران قرار داده اما شرایط موجود نشان می‌دهد که هیچ کدام از این نظارت‌ها و سامانه‌ها جلوی ایجاد تخلف در بازار خدمات ارزش افزوده را نگرفته است. تا جایی که وزیر ارتباطات در این خصوص با صراحت اعلام کرد که ارائه خدمات ارزش افزوده نیاز به ساماندهی جدی و استانداردی دارد. محمد امامی مدیر کل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی سازمان تنظیم و مقررات (رگولاتوری)، در گفت‌وگو با «ایران» اعلام می‌کند که رگولاتوری با راه‌اندازی سامانه‌های نظارتی مخصوص مانند ۱۹۵ یا ستاره ۸۰۰ مربع در تلاش برای شنیدن صدای کاربران و شفاف‌سازی در بخش ارائه خدمات ارزش افزوده است.

امامی می‌گوید:‌«علاوه بر قانون‌ها و شیوه‌های نظارتی که خود رگولاتوری در این بخش در نظر گرفته از طریق همکاری با وزارت ارشاد و براساس مصوبات شورای عالی فضای مجازی در کمیته‌ای ویژه مقررات لازم برای این حوزه را وضع کرده‌ایم. گاهی برخی از این قوانین بازدارنده بوده و گاهی هم نه اما بعد از بررسی‌های کارشناسی مجدد و جلساتی که با اپراتورهای تلفن همراه داشتیم به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم برای ساماندهی بهتر حوزه خدمات ارزش افزوده مقرراتی را وضع کنیم تا تخلفات و شکایت‌ها دراین بخش به حداقل برسد.»

مدیر کل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی رگولاتوری با اعلام اینکه وزارت ارتباطات و در ذیل آن رگولاتوری تمام تلاش خود را برای ساماندهی ارائه خدمات ارزش افزوده انجام می‌دهد تأکید می‌کند که در این بازار هزاران کسب و کار وجود دارد و نباید به خاطر تخلف چند شرکت در این بخش کل اکوسیستم را مورد انتقاد قرار داد. امامی همچنین تصریح می‌کند که با قانونگذاری جدید در این بازار به فکر ایجاد فضای منفی و دست و پاگیر برای فعالیت در حوزه خدمات VAS نیست بلکه در تلاش است تا اعتماد خدشه‌دار شده کاربران بازگردد.

---

منبع: روزنامه‌ی ایران